Projektowanie wizji przyszłości w organizacjach technologicznych

W większości firm technologicznych można wyróżnić dwie główne grupy procesów projektowych:

Obie grupy procesów są niezbędne, ale różnią się naturą i rytmem pracy. Pierwsza wymaga eksploracji, niepewności i zdolności tworzenia nowych znaczeń. Druga – precyzji, powtarzalności i doskonalenia tego, co już istnieje.

W praktyce oznacza to, że projektowanie oparte o wizję znajduje swoje zastosowanie głównie w procesach tworzenia nowych produktów, narzędzi i kierunków rozwoju.

Tam, gdzie organizacja stoi przed wyzwaniem wyobrażenia sobie tego, czego jeszcze nie ma – potrzebna jest metoda, która pozwoli zsynchronizować różne perspektywy i stworzyć wspólny obraz lub obrazy przyszłości.

Projektowanie w oparciu o wizję

To sposób pracy projektowej, w którym głównym celem procesu jest zbudowanie jednego lub wielu obrazów przyszłości zrozumiałych w ten sam sposób przez wszystkich uczestników procesu.

Nie chodzi tu o stworzenie idealnego rozwiązania, lecz o synchronizację wyobrażeń – wspólne zrozumienie tego, co tworzymy i dlaczego. Jakość rozwiązania przyjdzie sama, jako efekt dobrze zsynchronizowanego procesu.

Synchronizacja wyobrażeń jako rdzeń procesu

Człowiek, w przeciwieństwie do maszyn lub Profesora X (Charles Xavier), nie potrafi przesyłać obrazów myśli. Komunikujemy się za pomocą słów, gestów i dokumentów – środków, które są nieprecyzyjne i wieloznaczne.

Dlatego kiedy mówimy o rozwiązaniu wyłącznie w formie ustnej lub opisowej, każdy uczestnik procesu buduje w swojej głowie własny, nieco inny obraz. Te obrazy mogą być do siebie „bliskie”, ale nigdy nie są identyczne.

Właśnie dlatego w projektowaniu w oparciu o wizję rozwiązanie pełni funkcję synchronizatora wyobrażeń.

To nie tylko prototyp, makieta czy diagram – to narzędzie porozumienia, które pozwala ludziom zobaczyć to samo i rozmawiać o tym samym.

Rozwiązanie jako narzędzie, nie cel

W klasycznych podejściach projektowych rozwiązanie często jest celem samym w sobie. W tym modelu przeciwnie – rozwiązanie jest środkiem do budowania wspólnego rozumienia. Może być wielokrotnie zmieniane, ewoluować, a nawet zostać odrzucone. Najważniejsze, że umożliwia synchronizację zespołu wokół jednego obrazu przyszłości.

Każdy z tych wariantów staje się hipotezą, którą można testować, porównywać i rozwijać. Dzięki temu organizacja zyskuje nie tylko plan, ale też zdolność do myślenia wizualnego i systemowego – umiejętność wspólnego przewidywania i współtworzenia przyszłości.

Dlaczego to tak trudny proces?

Ponieważ wymaga zmiany sposobu myślenia.
Nie chodzi już tylko o rozwiązanie problemu, lecz o wspólne zrozumienie tego, co naprawdę chcemy osiągnąć.
To wymaga czasu, rozmów, eksperymentów i gotowości na niepewność.

Takie podejście często powoduje dyskomfort wśród członków zespołu. W tradycyjnym modelu rozwiązanie jest ostatecznym dowodem jakości pracy projektanta – efektem dogłębnych analiz, badań, testów A/B i wielu iteracji prowadzących do „najlepszego możliwego rezultatu”.

W projektowaniu opartym o wizję jest inaczej.
Projektant tworzy wstępne, celowo niedoskonałe rozwiązanie – oparte na danych i analizach, ale wciąż płynne, otwarte na interpretacje i zmiany. Nie chodzi o perfekcyjny projekt, lecz o wizualny punkt odniesienia, który pozwala zsynchronizować wyobrażenia wszystkich uczestników procesu.

Dodatkowa trudność polega też na tym, że wizja nie powstaje w jednym miejscu – tworzy się na styku wielu perspektyw: użytkowników, biznesu, technologii, strategii i emocji zespołu. Zsynchronizowanie tych światów w jeden wspólny obraz to właśnie sedno procesu.

Projektowanie w oparciu o wizję nie jest tylko metodą pracy, lecz sposobem myślenia o projektowaniu.

To świadome używanie wizualnych reprezentacji, prototypów i wspólnych modeli po to, by ludzie mogli zobaczyć to samo i działać w tym samym kierunku.

To podejście nie gwarantuje szybkich rezultatów – ale tworzy fundamenty dla organizacji, które potrafią projektować swoją przyszłość świadomie.

Wizja jako kompas dla Discovery

Aby lepiej zrozumieć miejsce projektowania wizji w strukturze działań projektowych, warto spojrzeć na nią nie jako na osobny poziom, ale jako kompas, który przenika wszystkie poziomy odkrywania (Discovery).

Wizja nie kończy się na strategii – wpływa również na decyzje taktyczne i działania operacyjne.

Na poziomie strategicznym pomaga odpowiedzieć na pytanie „dlaczego to robimy?”, na taktycznym – „jakie możliwości warto eksplorować?”, a na operacyjnym – „czy to, co dziś dostarczamy, naprawdę przybliża nas do tej przyszłości?”

Poziom	Cel	Typ	Główne pytania
Strategiczny	Zrozumieć przyszły kierunek firmy	Strategic Discovery	Co jest warte odkrywania? Dlaczego to ważne?
Taktyczny	Znaleźć najlepsze rozwiązanie w ramach kierunku	Product Discovery	Jak to najlepiej rozwiązać? Czy to działa?
Operacyjny	Udoskonalać, skalować, optymalizować	Delivery / Continuous Improvement	Jak to działa? Jak to ulepszyć?

Wizja w tym ujęciu nie jest kolejnym etapem w hierarchii – jest źródłem orientacji, które łączy wszystkie poziomy.
To wspólna perspektywa, która pomaga zespołom rozumieć, po co to robimy, niezależnie od tego, czy projektują nową funkcję, czy optymalizują proces.

Projektowanie oparte o wizję to nie metoda ani faza projektu, ale sposób utrzymywania spójnego kierunku w świecie pełnym zmian. To narzędzie synchronizacji, które pozwala ludziom w organizacji widzieć ten sam horyzont – niezależnie od tego, czy patrzą z perspektywy strategii, produktu czy operacji.

Bo organizacje, które potrafią świadomie projektować swoją przyszłość, nie tylko reagują na to, co nadchodzi – one potrafią nadawać kierunek zmianom, zanim te się wydarzą.

Poniżej przykładowy model Strategic Discovery Process który powstał, by zapewnić strukturę i jasność w tym złożonym zadaniu.